Relatie tussen geregistreerd diergedrag en stalklimaat in pilotproject
Relatie tussen geregistreerd diergedrag en stalklimaat in pilotproject In samenwerking met Connecting Agri & Food en StarFarmers onderzoekt Vion Farming het gebruik van camera’s in de varkenshouderij in het pilotproject ‘Varken stuurt zijn leefklimaat middels eigen gedrag’. Deze slimme cameratechniek, die werkt met vision technologie, geeft nieuwe inzichten en mogelijkheden tot verbetering van dierenwelzijn en -gezondheid. Inzicht in de resultaten heeft geleid tot verdere verbeteringen in de stal en optimalisatie van het systeem. Aan de pilot doen twee Good Farming Star-varkenshouders mee: familie Ter Haar uit Geesteren en familie Van Schijndel uit Aalten. Met behulp van de technologie die de dieren herkend, wordt 24 uur per dag gekeken waar de dieren zich in het hok bevinden en hoe actief ze zijn. Het met de camera’s geregistreerde diergedrag wordt gekoppeld aan de Slimme stal-klimaatsensoren die reeds bij beide bedrijven in de stallen aanwezig zijn voor het monitoren van CO2- en ammoniakgehaltes, luchtvochtigheid en temperatuur. Relatie tussen geregistreerd diergedrag en stalklimaat De data van de slimme camera’s en de klimaatgegevens worden gecombineerd. Nu er meerdere rondes zijn geanalyseerd, is een relatie tussen het geregistreerde diergedrag en het stalklimaat te zien. Zo zijn in een aantal afdelingen waar het warmer was dan gewenst aanpassingen doorgevoerd die daarna zichtbaar waren in de resultaten. Daarnaast blijken de seizoenen en specifiek de weersomstandigheden buiten (met name vorst) van invloed. Op basis van de camerabeelden hebben de varkenshouders ook wijzigingen doorgevoerd die ze anders niet ontdekt zouden hebben. Zoals aanpassingen waardoor de lucht in de stal anders stroomt en het risico op koude luchtval in het begin van het hok werd voorkomen. Dit was terug te zien in de analyses van de beelden. Verder werd het verschil in diergedrag van jongere en oudere dieren in beeld gebracht en onder andere hun voorkeur voor de ligplaats in het hok. Bij warmere omstandigheden liggen de dieren meer op de roosters en minder op de dichte vloer (wat we ook verwachten), en liggen ze meer bij voerstations en drinknippels en minder aan de zijkanten. Alerts Praktische handvatten die op termijn ook mogelijk kunnen zijn met de vision technologie, zijn alerts voor afwijkend of ongewenst gedrag in het hok en de mogelijke oorzaken en oplossingen. Wanneer een bepaald percentage van de dieren op de roostervloer gaat liggen, kan dit bijvoorbeeld een alert geven. In de toekomst zou de vision technologie ook toegepast kunnen worden om te achterhalen of diergedrag als voorbode gezien kan worden voor mogelijk staartbijten. In dit project onderzoekt Vion Farming in samenwerking met Connecting Agri & Food en StarFarmers of deze technologie een meerwaarde biedt aan het dier en de keten. De pilot wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland en het Europees Landbouwfonds. Dit project is mede mogelijk gemaakt door: Inzicht in de resultaten heeft geleid tot verdere verbeteringen in de stal en optimalisatie van het systeem.
Slimme techniek in de varkensstal
Slimme techniek in de varkensstal Samen met Connecting Agri & Food en varkenshouders Ter Haar uit Geesteren en Van Schijndel uit Aalten onderzoekt Vion of kunstmatige intelligentie kan worden ingezet om het gedrag van varkens én het klimaat in de stallen te meten. In het pilotproject ‘Varken stuurt zijn leefklimaat middels eigen gedrag’ wordt gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie (AI) om de data van de beelden te combineren met de gegevens van de klimaatsensoren. Vervolgens is het de bedoeling dat deze gegevens automatisch worden geanalyseerd. Er zijn algoritmes ontwikkeld die beelden in data vertalen, zodat we op basis hiervan bijzonderheden kunnen ontdekken. De combinatie van slimme cameratechnieken met klimaatsensoren is bedoeld om het leefklimaat en de gezondheid van het varken te optimaliseren. De klimaatsensoren meten de luchtvochtigheid, temperatuur, CO2– en ammoniakgehalte. De camera’s boven het varkenshok monitoren 24 uur per dag het gedrag van de varkens. Het doel is om uiteindelijk een managementtool met een dashboard te ontwikkelen, waarin patronen en afwijkingen te zien zijn. Lees meer in het volledige artikel op Boerderij. De pilot wordt mede mogelijk gemaakt door de provincie Gelderland en het Europees Landbouwfonds In het project wordt gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie (AI)
Verslag bijeenkomst over toekomst van de digitale varkensketen
Verslag bijeenkomst over toekomst van de digitale varkensketen Op het gebied van data en Artificial Intelligence (AI) is de varkenssector bezig met een inhaalslag. De eerste stappen zijn gezet, maar er is nog veel te winnen. Dat bleek tijdens een inspirerende bijeenkomst in de Heische Hoeve in Loosbroek op 14 mei over de toekomst van de digitale varkensketen. Centraal stonden het gebruik van data en de perspectieven voor AI en ChatGPT, toegepast op agri en food. “Er liggen volop kansen voor de sector”, concludeerde gespreksleider Koen van Bergen, directeur van Vion Farming Benelux. Ruim dertig partners uit de agri- en foodsector zijn deze middag uitgenodigd voor de bijeenkomst. Deze is georganiseerd door AgriFoodInnovation (AFI), Connecting Agri & Food en Vion Food Group en mede mogelijk gemaakt door de Regio Deal Noordoost-Brabant. De gezamenlijke ambitie is het realiseren van een systeemdoorbraak in de keten van productie, verwerking en afzet van varkensvlees met de inzet van technologische innovatie. In twee projecten binnen de businesscase Slimme Varkensketen bundelen ketenpartijen de krachten om gezondheid, welzijn en vleeskwaliteit van de dieren te verhogen. In twee rondes kwamen beide projecten tijdens de bijeenkomst aan bod. De laatste ronde was gewijd aan de toekomst van AI in de agrifoodsector. Ronde 1: Sturen op vetkwaliteit In het project ‘Slimme Varkensketen – sturen op kwaliteit’ zoekt het projectteam naar een manier om de vetkwaliteit van varkensvlees te sturen. Fransen Gerrits, Vion Food Group en Topigs Norsvin werken samen aan een methode om de vetkwaliteit in de slachterij te kunnen meten. Hiervoor is een contactloze NIR hyper spectraal camera-inspectie ontwikkeld. “Wat we al hebben bereikt, is dat het innovatieve systeem aan de slachtlijn werkt”, vertelt projectcoördinator Angela van der Sanden van Connecting Agri & Food in een korte pitch. “De camera meet in-line het vetgehalte van 1.300 karkassen per uur. Aan de hand van de data kan de varkenshouder met voer en genetica sturen op de vetkwaliteit. Zo kunnen we vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen en de faalkosten verminderen.” Mooi speklapje In het eerste tafelgesprek van de bijeenkomst gaan Bart Peijnenburg (Vion Farming), Jeroen Keunen (Vision Partners), Roos Vogelzang (Topigs Norsvin) en Jan van Haperen (Fransen Gerrits) hier verder op in. Waarom het zo belangrijk is om te kunnen sturen op de vetkwaliteit van varkens? “De consument wil graag een mooi speklapje zien, met goede structuur en de juiste vlees – vet verhouding en verdeling”, zegt Bart Peijnenburg, ketenspecialist bij Vion Farming. “Daarvoor is een goede vetkwaliteit noodzakelijk. Met deze nieuwe technologie kunnen we daarop sturen, zonder dat er bijvoorbeeld voor ieder te bemeten karkas monsters genomen moeten worden.” Voerproeven Met de data in de hand kan de varkenshouder de vetkwaliteit gaan beïnvloeden. “Met voer kan dat door te sturen op het joodadditiegetal in het vet van het varken”, vertelt Jan van Haperen, hoofd Nutritie bij veevoerbedrijf Fransen Gerrits. “Daarvoor moet je sturen op het aandeel onverzadigde vetzuren in het voer. Hoe lager dat aandeel, des te beter de vetkwaliteit. Dat hebben we in twee voerproeven bij Schothorst Feed Research aangetoond. Daarbij wilden we extreme verschillen creëren. Zo konden we testen of die ook met de camera te meten waren. Dat was dus het geval.” Goede samenwerking Jeroen Keunen, General Manager van Vision Partners, zegt verrast te zijn door de goede samenwerking in de keten. “We hebben met de camera nogal wat proeven moeten doen aan de slachtlijn bij Vion in Boxtel. In een productieomgeving is het niet altijd eenvoudig om hiervoor mensen mee te krijgen, maar we kregen alle medewerking. Daaruit blijkt de innovatieve instelling van Vion.” “Dat we in een relatief korte tijd van een proefopstelling naar een vaste inlijnstechniek zijn gegaan, is wel uniek”, reageert Peijnenburg. “En dat we nu ook met realtime data kunnen gaan terugkoppelen naar de varkenshouder, is echt innovatief en verrassend voor de sector.” “Wat mij verrast is dat we twee keer zoveel genetische variatie hebben gevonden als we hadden verwacht”, zegt Roos Vogelzang, onderzoeker en adviseur genetica bij Topigs Norsvin. “De volgende stap is om met de resultaten van de ringtest de meetwaarden uit verschillende systemen beter met elkaar te kunnen vergelijken. Zo kunnen we beter gaan voorspellen wat de vetkwaliteit van de dieren is op het moment dat ze geslacht worden.” Dat je ook met voer kunt sturen op de vetkwaliteit, blijkt al uit de proeven. “Een vervolgstap is om de praktijkproef een heel jaar rond te draaien, omdat seizoensinvloeden ook een rol spelen”, zegt Jan van Haperen. “Interessant is ook om te bekijken of op basis van wat er in de stal staat, te voorspellen is welke soort varkens je gaat leveren. Dan gaan we nog een stap verder.” Beloningssysteem Uiteindelijk is het de bedoeling om te komen tot een verwaardingsmodel. Een soort beloningssysteem, waarbij varkenshouders uitbetaald worden voor dieren naar rato van de vetkwaliteit. Degene die niet voldoet aan de gewenste specificaties van de klant, zou dan een negatieve incentive krijgen. Door varkenshouders te stimuleren om meer te gaan sturen op de vetkwaliteit, kan meer van het dier nog beter verwaard worden. Dat betekent een hogere opbrengst voor de boer en een betere vleesverwaarding. Ronde 2: Sturen op diergezondheid In het project ‘Slimme Varkensketen – sturen op diergezondheid’ onderzoeken Hendrix Genetics en Vion Food Group aan de hand van data hoe ze de gezondheid en het welzijn van varkens kunnen verbeteren. De Slimme Stal-klimaatsensor brengt hiervoor 24/7 het stalklimaat in kaart brengt. De sensor verzamelt data over het ammoniak- en CO2-gehalte, de temperatuur en de luchtvochtigheid. “Door deze data door de keten heen te verbinden, bekijken we hoe we op de gezondheid en het welzijn van de varkens kunnen sturen”, vertelt projectcoördinator Angela van der Sanden tijdens de tweede pitch. “We hebben kunnen aantonen dat er een relatie is tussen het stalklimaat en de groei van de dieren: een stabieler klimaat geeft een hogere groei per dag. Bovendien is het positief voor het welzijn van de dieren om in een omgeving met een goede luchtkwaliteit te leven.” Beter inzicht Voor het tweede tafelgesprek schuiven aan: Kristel
‘Minder klimaatschommelingen geeft betere groei’
‘Minder klimaatschommelingen geeft betere groei’ Hoe stabieler het stalklimaat, hoe beter varkens groeien. Dat is een van de tussentijdse resultaten van het project ‘Verduurzamen varkenshouderij door slim omgaan met stalklimaat’. Connecting Agri & Food is in dit project betrokken bij het meten in de stal en het analyseren van de data. In het project zijn 10 StarFarmers actief betrokken. Voor de analyse werd daarnaast gebruik gemaakt van de data van bijna honderd varkenshouders die zijn aangesloten bij de leveranciersvereniging StarFarmers. Zij hebben sinds begin 2022 allemaal een Slimme Stal meter in de stal hangen, die real time de concentraties CO2 en ammoniak meet, plus de temperatuur en de luchtvochtigheid. De tien deelnemers in dit project hebben een dubbele set sensoren, om bijvoorbeeld het effect van klimaataanpassingen tussen twee afdelingen goed te kunnen vergelijken. Thomas Kruders, klimaatdeskundige bij DLV Advies, bespreekt de resultaten met de varkenshouders en zoekt samen met hen naar praktische handvatten. “In de data-analyse zien we bij een stabieler stalklimaat een relatie met een betere groei bij de dieren”, zegt Angela van der Sanden van Connecting Agri & Food. “Dat klinkt heel logisch, maar dat we het nu kunnen aantonen, is wel bijzonder.” Uit de data-analyse blijkt een relatie tussen minder temperatuurschommelingen en hogere groei. Bij minder schommelingen in CO2 was ook een relatie zichtbaar met betere groeicijfers. Varkenshouders sturen veel op temperatuur en we zien over het algemeen dan ook een heel stabiel stalklimaat op basis van de staltemperatuur. “Maar we zien bij rondes waarin de temperatuur net wat meer fluctueert, toch een wat lagere groei”, aldus Angela. “Vergelijk het voor jezelf maar met een airco, als je steeds de auto in en uit stapt. Als mens vind je het ook niet prettig als de temperatuur telkens schommelt.” In een varkensstal is het bij warme zomerse dagen lastiger om de temperatuur binnen de streefwaarden te houden dan in de winter. Anderzijds is het in de zomer weer makkelijker om binnen de streefwaarden te blijven voor CO2 en ammoniak, door voldoende te ventileren. “We zien ook dat bedrijven die harder ventileren, makkelijk die streefwaarden halen”, vult klimaatspecialist Thomas Kruders aan. “Dat is gunstig voor de gezondheid van de dieren.” Bedrijven waar de ammoniak en CO2 boven de streefwaarden zitten, raadt hij aan om stapsgewijs de ventilatiecapaciteit op te voeren. Het beeld in de stal en van de dieren blijft hierin natuurlijk leidend, denk aan liggedrag en gezondheid. Effect van aanzuren voeders Op dit moment wordt nader gekeken naar verschillende aspecten en het effect op het stalklimaat. Een aspect dat wordt bekeken, is of voereffecten zichtbaar zijn, bijvoorbeeld of het voeren van ccm invloed heeft op de ammoniakemissie. De eerste signalen lijken gunstig, maar het is volgens Angela nog te vroeg om daar harde conclusies over te trekken. Het project loopt nog door tot juni 2024. Dan zijn er op de vleesvarkensbedrijven circa 5 rondes mee gedraaid, en circa 11 rondes op bedrijven met gespeende biggen. Het leggen van de verbanden is belangrijk onderdeel van het project. Uiteindelijk is het om uit alle verzamelde data de praktische handvatten die kunnen worden toepast in de stal te halen. Het project is mede mogelijk door steun van de provincie Gelderland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling; Europa investeert in zijn platteland. Hoe stabieler het stalklimaat, hoe beter varkens groeien.
Realtime meten van ammoniak emissies
Realtime meten van ammoniak emissies In het project “Vergunnen met Sensoren” onderzoeken we in opdracht van Coöperatie Agrifirm samen met Agrifirm Exlan hoe een vorm van vergunningverlening tot stand kan komen waarbij de daadwerkelijke emissie leidend is. Om dit te kunnen bewerkstelligen wordt met behulp van de sensoren van Slimme Stal de ammoniakemissie gemeten en gemonitord. Op vier locaties wordt gedurende een jaar onderzoek gedaan. Dit betreft twee locaties met vleesvarkens en twee locaties met melkkoeien, om zo ervaring op te doen in zowel gesloten als open stalsystemen. Het doel van het project is om te bewijzen dat deze systematiek zodanig betrouwbaar is dat deze voor een rechterlijke toetsing kan worden voorgelegd en als uitgangspunt kan dienen voor het vergunningverleningstraject. Ondertussen zijn we al enkele maanden aan het meten op de vier locaties. “Met het meten en monitoren van ammoniakemissie in varkensstallen hebben we in de afgelopen jaren al meer ervaring opgedaan. En we zien ook in dit project dat het monitoren van de ammoniakemissie in gesloten stallen goed mogelijk is” aldus Harm van der Zanden van Connecting Agri & Food. “Het meten van de emissies in stallen met melkvee brengt meer uitdagingen met zich mee. Dat zit hem enerzijds in het feit dat deze stallen natuurlijk geventileerd worden en anderzijds dat er bijvoorbeeld meer wisselingen zijn in stalbezetting als gevolg van beweiding. Maar desondanks zijn de metingen veelbelovend en herkennen we hier steeds meer patronen in.” De metingen lopen nog enkele maanden door en dit geeft voldoende tijd om ook het effect van bijvoorbeeld weersinvloeden en beweiding mee te kunnen nemen. De resultaten van de metingen volgen later dit jaar. In het traject om bij de vergunningverlening ook gebruik te mogen maken van metingen en monitoring is het belangrijk om ook de bevoegde instanties hierin mee te nemen. De projectleider van dit project namens Connecting Agri & Food, Gé Backus, vertelt: “Vanuit het project is hiervoor contact met het ministerie van LNV en provincies om ook hen op de hoogte te houden van de ervaringen die we in dit project op doen. Dit is belangrijk om van middel- naar doelvoorschriften te komen. Ook de omgevingsdiensten worden betrokken in dit traject, zij zijn uiteindelijk de partijen die moeten gaan werken met deze nieuwe manier van vergunningverlening. Op deze manier komen we tot een innovatieve manier van vergunningverlening, die past binnen de kansen en uitdagingen die de afgelopen tijd zijn ontstaan.” Ook Lambert Polinder, omgevingsjurist bij Agrifirm Exlan, geeft aan: “Het overleg met LNV en provincies heeft ondertussen geleid tot de eerste besprekingen met veehouders die geïnteresseerd zijn om aan de slag te gaan met deze innovatieve manier van vergunning verlenen. Het bevoegd gezag benaderd deze initiatieven welwillend.” “Met het meten en monitoren van ammoniakemissie in varkensstallen hebben we in de afgelopen jaren al meer ervaring opgedaan. En we zien ook in dit project dat het monitoren van de ammoniakemissie in gesloten stallen goed mogelijk is” aldus Harm van der Zanden
Stalklimaat Index biedt varkenshouders meer controle
Stalklimaat Index biedt varkenshouders meer controle Het stalklimaat goed regelen is complex. Verschillende parameters spelen een belangrijke rol, zoals CO2, ammoniak, temperatuur en luchtvochtigheid. Ze dragen gezamenlijk bij aan een optimaal stalklimaat en daarmee aan de gezondheid van varkens. Om varkenshouders meer grip op het stalklimaat te geven, heeft Connecting Agri & Food de Stalklimaat Index (SKI) ontwikkeld. Hiermee worden de gemeten parameters voor vleesvarkensafdelingen samengevat in één getal, oftewel een nieuw kengetal voor stalklimaat. Varkenshouders kunnen met de Stalklimaat Index zien hoe het gesteld is met het stalklimaat en waar de kansen liggen voor klimaatverbetering. Angela van der Sanden, Specialist Smart Farming, diergezondheid en -welzijn bij Connecting Agri & Food, licht toe hoe de SKI is ontwikkeld en welke voordelen het biedt aan varkenshouders. Wat houdt het Stalklimaat Indexgetal in? “Het Stalklimaat Indexgetal is een methode om beter inzicht te krijgen in het klimaat in de stal. Het is een puntensysteem waarbij per parameter (CO2, ammoniak, temperatuur en luchtvochtigheid) punten kunnen worden behaald tot een maximum van in totaal 1000 punten.” Hoe is de SKI tot stand gekomen? “De Slimme stalmetingen leverden veel data op over het stalklimaat tijdens een ronde. We constateerden dat er behoefte was bij varkenshouders en ketenpartijen om op een eenvoudige manier inzicht te krijgen in het stalklimaat. In samenwerking met onafhankelijke deskundigen en Wageningen University & Research hebben we dit systeem opgezet en in de praktijk getest bij een aantal varkenshouders.” Wat heeft de varkenshouder eraan? “Een gebruiker krijgt in één oogopslag inzicht in de stand van zaken met betrekking tot het stalklimaat en kan eveneens ontdekken waar verbetermogelijkheden liggen. Scoort hij bijvoorbeeld op een parameter 700 punten, terwijl zijn streven 800 is, dan kan hij de data verder analyseren om te achterhalen hoe hij zijn doel kan bereiken.” Waarop is de index gebaseerd? “De basis is het welzijn van het varken. Wat zijn de optimale stalomstandigheden voor het dier? Een lager ammoniakgehalte heeft bijvoorbeeld een positief effect op de dieren. Dus hoe lager het ammoniakgehalte, hoe meer punten voor ammoniak.” Speelt het buitenklimaat nog een rol? “Nee, het buitenklimaat beïnvloedt vaak wel het stalklimaat en de mogelijkheden om het klimaat binnen te regelen, maar het uitgangspunt van de index blijft het welzijn van het dier. Er zijn vastgestelde streefwaarden die optimaal zijn voor het dier, en deze veranderen niet. De SKI is dus niet relatief aan de omstandigheden buiten de stal.” Wat kan er nog meer met dit kengetal? “Na elke ronde ontvangen varkenshouders een benchmark als ze hun gegevens aanleveren. In een overzicht kunnen ze zien hoe ze presteren en wat de trends zijn. De index wordt hieraan toegevoegd, waardoor ze in één oogopslag een eerste indruk krijgen van het stalklimaat. In het overzicht en het dashboard kunnen ze vervolgens de specifieke data bekijken en onderzoeken waar verbeteringen mogelijk zijn.” Voor meer informatie over de Stalklimaat Index klik hier Varkenshouders kunnen met de Stalklimaat Index zien hoe het gesteld is met het stalklimaat en waar de kansen liggen voor klimaatverbetering.
Project ‘verduurzamen varkenshouderij door samen leren over stalklimaat’ succesvol afgerond
Project ‘verduurzamen varkenshouderij door samen leren over stalklimaat’ succesvol afgerond Het project ‘Verduurzamen varkenshouderij door samen leren over stalklimaat’ is met succes afgerond. Het project heeft een jaar lang stalklimaat gemeten bij verschillende varkenshouders in Gelderland. Met behulp van de verzamelde data zijn analyses uitgevoerd en omgezet naar verbeterpotentieel per varkenshouder met het oog op diergezondheid, – welzijn en resultaten. De eindresultaten zullen tijdens een afsluitende afspraak met de varkenshouders besproken worden. Het doel van dit project was om de relatie tussen stalklimaat en de resultaten van varkens te onderzoeken en praktische handvatten te ontwikkelen voor varkenshouders. Samen met 10 StarFarmers varkenshouders, de vereniging Star Farmers, Connecting Agri & Food en onder begeleiding van DLV Advies zijn er belangrijke inzichten verkregen die kunnen bijdragen aan een duurzamere varkenshouderij. Begin 2022 zijn bij tien varkenshouders, aangesloten bij StarFarmers, extra Slimme Stal klimaatsensoren geïnstalleerd om waardevolle data te verzamelen over de temperatuur, luchtvochtigheid, en de concentraties ammoniak (NH3) en CO2 in de stal. Op de bedrijven is met twee Slimme Stal klimaatsensoren gemeten. Door inzet van twee sensoren kon worden ingezoomd op verschillen tussen afdelingen of stallen. Hierbij werd er bijvoorbeeld nader gekeken naar verschillen in stalklimaat bij verschillende (stal)omstandigheden, of konden wijzigingen in de ene stal of afdeling ten opzichte van de andere worden gemonitord. Hiermee kon meer inzicht worden verkregen om sneller te kunnen sturen op handelingsperspectief. Effecten van het aanbrengen van wijzigingen in één afdeling konden op deze manier worden vergeleken met een controleafdeling. De deelnemers betreffen één vermeerderingsbedrijf (daar hangen de sensoren bij de gespeende biggen), zes vleesvarkensbedrijven en drie gesloten bedrijven. De verzamelde gegevens zijn gekoppeld aan slachtresultaten en technisch-economische cijfers, zodat invloed van het stalklimaat op de resultaten van de varkens in beeld kon worden gebracht. Thomas Kruders, klimaatadviseur bij DLV Advies, heeft samen met iedere deelnemende varkenshouder doelstellingen voor het project opgesteld en gestuurd op het stalklimaat door monitoring via realtime inzicht in het Slimme Stal dashboard en door tijdens bedrijfsbezoeken hier samen met de varkenshouder stappen in te nemen. Invloed van management en stalsystemen De resultaten van de verzamelde data zijn geanalyseerd door Kristel Mulder, werkzaam bij Connecting Agri & Food. Er werden relatief grote verschillen in stalklimaat gevonden tussen bedrijven, maar ook tussen stallen en zelfs tussen afdelingen van dezelfde stal. Dit bood mooie handvatten om hier nader op in te zoomen. Hierbij is onder andere gekeken naar het effect van stalsysteem en verschillende managementmaatregelen op het stalklimaat. Zowel het ventilatiesysteem als het materiaal waaruit de (tussen)wanden bestaan, spelen een cruciale rol bij stalklimaat. Bedrijven met betonnen wanden scoorden bijvoorbeeld beter op de klimaatparameters ammoniak en temperatuur. “Een goed ontworpen stal heeft directe voordelen voor de groei en gezondheid van varkens.” vult Thomas Kruders aan. Emitterend oppervlak van de vloeren Zoals verwacht heeft ook het emitterend oppervlak van de vloeren een significant effect op de ammoniak-waardes in de stal. Hoe groter het emitterend oppervlak, hoe hoger de ammoniak-waardes. “Vooral bij stallen met combiroosters zien we vaak hogere ammoniak-waardes”, zegt Thomas Kruders. “In deze stallen is het emitterend oppervlak relatief hoog en kan het verlagen van deze waardes lastiger zijn. Managementmaatregelen, zoals voermaatregelen, kunnen dan oplossingen bieden.” Effect van zuur voeren Bij bedrijven die zuurproducten voerden, dit waren met name bedrijven die CCM (corn cob mix) voerden, werden lagere NH3-waardes gemeten in vergelijking met bedrijven die geen zuurproducten voerden. Een interessant resultaat met het oog op potentiële managementmaatregelen. Seizoenseffecten op stalklimaat en dierprestaties Tijdens het project is ook gekeken naar de relatie tussen de gemeten stalklimaatparameters en dierresultaten. Naast de overall resultaten is onderscheid gemaakt in ‘zomer’- en ‘winter’-resultaten. In de zomer was te zien dat bedrijven met lage CO2-waardes een hogere groei per dag hadden dan bedrijven met hogere CO2-waardes. Rondes met lage NH3- en CO2-waardes en minder temperatuurschommelingen (dus een stabiel klimaat), lieten in de slachtresultaten hogere spierdiktes en minder opmerkingen aan de slachtlijn zien (waaronder long en pleuritis). Bij rondes met gemiddeld lagere NH3-waardes in de zomer was er tevens minder uitval. In de winter zijn de resultaten minder eenduidig. Kristel vertelt: “We zien grote verschillen in stalklimaat en dierprestatie tussen bedrijven. Als we voor analyse alle data bij elkaar voegen, kunnen effecten tegen elkaar wegvallen of tegenstrijdigheden ontstaan. Het is daarom belangrijk om de data goed te begrijpen en te interpreteren” Toekomstige richtingen Het project heeft aangetoond dat een stabiel stalklimaat essentieel is voor de groei en het welzijn en de gezondheid van varkens. De inzichten die zijn verkregen door het meten met een extra Slimme Stal klimaatsensor, bieden praktische handvatten voor varkenshouders om hun stalsystemen en managementpraktijken te optimaliseren. Dit zijn veelal ‘op maat’ inzichten, zoals het verhangen van de voeler van het klimaatsysteem naar de juiste plaats, het optimaliseren van klimaatinstellingen, of een praktische aanpassing in de stal, zodat de luchtstroom goed loopt of de inhoud van de afdeling beter wordt benut. Het project laat zien dat het waardevol is om de complexe relaties tussen verschillende klimaatomstandigheden en dierprestaties beter te begrijpen, vooral met betrekking tot seizoens- en bedrijfsspecifieke effecten. Het project ‘Verduurzamen varkenshouderij door samen leren over stalklimaat’ heeft waardevolle kennis opgeleverd die kan bijdragen aan een duurzamere en efficiëntere varkenshouderij. Door de extra klimaatsensor konden sneller wijzigingen worden doorgevoerd en konden afdelingen of stallen met elkaar worden vergeleken. Met de opgedane inzichten en persoonlijke begeleiding van een klimaatadviseur maken varkenshouders betere keuzes om het stalklimaat te optimaliseren, wat uiteindelijk leidt tot gezondere dieren, een hoger dierenwelzijn en betere bedrijfsresultaten. Meer weten? Voor meer informatie over dit project of de onderwerpen in dit artikel kan contact opgenomen worden met Thomas Kruders van DLV Advies of met Jaap Kreuger van StarFarmers. Zij helpen graag om de antwoorden op uw vragen helder te krijgen. Het project is mede mogelijk door steun van de provincie Gelderland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland Bron: DLV Advies Het project heeft aangetoond dat een stabiel stalklimaat essentieel is voor de groei en het welzijn en de gezondheid van varkens.
‘Dankzij slimme camera’s leren we onze varkens nóg beter kennen’
‘Dankzij slimme camera’s leren we onze varkens nóg beter kennen’ Varkenshouder René van Schijndel neemt sinds augustus 2022 met zijn bedrijf deel aan het pilotproject ‘Varken stuurt zijn leefklimaat middels eigen gedrag’, een project waarin Connecting Agri & Food diergedrag en klimaat in de stal meet. De data – afkomstig van klimaatsensoren en slimme camera’s – bieden René waardevolle inzichten en hebben zelfs al tot aanpassingen in de stal geleid. “In plaats van alleen tijdens controlerondes hebben we nu 24/7 inzicht in het gedrag van de varkens.” Samen met zijn broer Martin leidt René het familiebedrijf in Aalten, dat naast de varkenshouderij ook een akkerbouwtak heeft. Voor het pilotproject hebben de broers een afdeling ingericht waar slimme stalklimaatsensoren en camera’s zijn geïnstalleerd. “We waren vooral benieuwd of de data over het gedrag in de stal ons nieuwe, concrete inzichten zouden opleveren.” In de afdeling zijn in zes naast elkaar gelegen hokken camera’s geplaatst, hoog tegen de achterwand. De klimaatsensoren hangen net binnen het hok, naast de voergang. “Dat is bij elk pilotbedrijf gelijk, zodat we er zeker van zijn dat iedereen de data op dezelfde manier meet. De camera’s laten bijvoorbeeld mooi zien dat de varkens vooraan in de afdeling anders reageren wanneer je binnenkomt dan de dieren achterin. Dat heeft te maken met de inkomende lucht.” Daarnaast geven de klimaatsensoren inzicht in de CO2– en ammoniakwaarden in de stal. “Hier krijgen we wekelijks feedback over, waardoor we snel kunnen bijsturen bij afwijkende metingen.” Van data naar praktijk René merkt op dat de pilot een grote hoeveelheid data oplevert. “De uitdaging ligt in het verbinden van de juiste conclusies aan het waargenomen gedrag. Naarmate de pilot vordert, zullen onderzoekers de trends steeds beter kunnen herkennen.” Het belangrijkste inzicht dat hij tot nu toe heeft verkregen, is de relatie tussen gedrag en ventilatie in de stal. “Tijdens de eerste terugkoppelingsbijeenkomst zagen we verschillen in liggedrag tussen de hokken dicht bij de ventilatie en die daar verder vandaan. Varkens houden van rust en regelmaat, en vinden het dus niet prettig om direct in de luchtstroom te liggen.” Het varken vraagt, wij draaien “Toen hebben we een schot voor de ventilatie geplaatst om de inkomende frisse lucht gelijkmatiger over de afdeling te verdelen. Bij de tweede terugkoppeling leek dit effect te hebben; we zagen kleinere verschillen in liggedrag tussen de hokken.” Waar de data René vaak bevestiging geven dat hij als varkenshouder de juiste inschatting maakt, helpen ze hem ook om de omstandigheden verder te optimaliseren. “Tijdens verschillende seizoenen, maar ook gedurende de dag. Zo zien we dat bijvoorbeeld dat de varkens op koude dagen steeds eerder bij elkaar kruipen, dan weten we dat we de stal eerder moet verwarmen. Met hun gedrag laten de dieren zien wat er extra nodig is. Dankzij de camera’s kunnen wij hierop inspelen.” Meten is (nog meer) weten Volgens René biedt de grote hoeveelheid data uit de pilot kansen voor verder onderzoek. Hij hoopt dan ook dat de inzichten in de toekomst breder worden toegepast. “De data kunnen mogelijk bijdragen aan de discussie over staartbijten. Onder welke omstandigheden raken varkens geïrriteerd of verveeld en vertonen ze bijtgedrag? En speelt het voederpatroon daarbij een rol? Het grote voordeel is dat je met de camera’s precies kunt zien wat de invloed van jouw aanpassingen op het gedrag van de dieren is.” In dit project onderzoekt Vion Farming in samenwerking met Connecting Agri & Food en StarFarmers of deze technologie een meerwaarde biedt aan het dier en de keten. Bron: www.vionfoodgroup.com In dit project onderzoekt Vion Farming in samenwerking met Connecting Agri & Food en StarFarmers of deze technologie een meerwaarde biedt aan het dier en de keten.
Emissiemetingen in mechanisch geventileerde stallen
Emissiemetingen in mechanisch geventileerde stallen Connecting Agri & Food heeft van Provincie Noord-Brabant de opdracht gekregen om op 15 veehouderijbedrijven continu emissiemetingen uit te voeren in mechanisch geventileerde stallen als onderdeel van het project Continu Meten in de provincie Noord-Brabant. “Dit project, dat afgelopen zomer van start is gegaan, heeft voornamelijk als doel om ervaring op te doen met sensormetingen volgens de in januari gepubliceerde richtlijn. Er is nog weinig ervaring met werken op die manier en er zijn nog een aantal zaken die nader ingevuld moeten worden. Door de uitvoering van dit project leren we of de richtlijn uitvoerbaar is en waar aanpassing nodig of mogelijk is.”, zegt Sandra van Kampen, Specialist Veehouderij & Leefomgeving bij Connecting Agri & Food, hierover. Het project Continu Meten valt onder het Beleidskader Landbouw & Voedsel 2030 en het Bestuursakkoord ‘Samen maken we Brabant’ 2023-2027. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een specifieke uitkering (SPUK) toegekend om dit project te ondersteunen, met een totale begroting van 9 miljoen euro. De provincie Noord-Brabant voert deze pilot uit bij 33 veehouderijbedrijven, waarvan 15 mechanisch geventileerde stallen door Connecting Agri & Food gemonitord zullen worden. Belang van de metingen “Die richtlijn vormt straks de basis voor het juridische kader voor vergunningverlening op basis van werkelijke emissies”, vervolgt Sandra. Dit betekent dat veehouders transparant en nauwkeurig hun emissies kunnen meten en daarmee kunnen aantonen dat ze voldoen aan milieudoelstellingen voor ammoniak. “Door continu emissies te meten, krijgt de veehouder een gedetailleerd beeld van de uitstootniveaus van zijn stallen gedurende het jaar. Dit biedt veehouders de mogelijkheid om gericht maatregelen te nemen om de emissie te verlagen indien dat nodig is, dat helpt om de milieu-impact van de veehouderijsector te verminderen.” Implementatie Het project is in juli aan Connecting Agri & Food gegund,, waarna de voorbereidingen voor de metingen begonnen. Harm van der Zanden, productmanager Slimme Stal: “We hebben alle locaties bezocht en samen met de veehouder een op maat gemaakt installatieplan uitgewerkt. Dit is vertaald naar een meetplan wat door Witteveen en Bos is beoordeeld” De daadwerkelijke installatie van de meetapparatuur in de stallen start eind oktober 2024 en zal naar verwachting begin 2025 voltooid zijn. Harm van der Zanden vervolgt “Onze samenwerking met veehouders omvat niet alleen de installatie van geavanceerde meetapparatuur, maar ook het aanbieden van een gebruiksvriendelijk dashboard. Dit dashboard geeft realtime inzicht in de emissies, waardoor veehouders proactief kunnen inspelen op de data en de nodige aanpassingen kunnen doorvoeren om hun emissies te verlagen.” Vooruitgang Sandra: “De eerste fase van het project heeft al belangrijke mijlpalen bereikt. Tijdens de locatiebezoeken en het uitwerken van de installatieplannen hebben we veel geleerd. De knelpunten en de onderdelen waarop de richtlijn nog onvoldoende duidelijkheid biedt werden al snel duidelijk. Samen met de andere betrokken partijen is gezocht naar een eenduidige aanpak en is deze vastgelegd in de meetplannen. “In de komende maanden zullen we regelmatig updates plaatsen over de voortgang van het project. Deze updates zullen informatie bevatten over de resultaten van de emissiemetingen, de uitdagingen die we tegenkomen en de successen die we boeken”, aldus Harm. De eerste fase van het project heeft al belangrijke mijlpalen bereikt
Samenwerking Connecting Agri & Food, StarFarmers en Vion
Connecting Agri & Food, StarFarmers en Vion Farming hebben sinds 2022 intensief samengewerkt aan een innovatieve pilot waarbij slimme camera’s en klimaatsensoren in varkensstallen werden ingezet om het stalklimaat te verbeteren op basis van het gedrag van de dieren. Na ruim twee jaar onderzoek, eindigt dit project met indrukwekkende resultaten en veelbelovende inzichten voor de toekomst van de varkenshouderij. Aanleiding pilot De aanleiding voor deze pilot was de vraag of, en hoe, varkens door hun gedrag inzicht kunnen geven in de omstandigheden in de stal. Door gebruik te maken van slimme camera’s in combinatie met klimaatsensoren, konden gegevens over het gedrag en het leefklimaat van de dieren continu worden gemonitord en geanalyseerd. Al vroeg in het traject bleek dat varkens veel vertellen met hun gedrag; hun positie en activiteit in de stal zijn goede indicaties van hun welzijn en het klimaat waarin ze verkeren. Dit bevestigde dat varkens met hun gedrag het stalklimaat kunnen ‘sturen’. Aanpassing stalklimaat verbeterde dierenwelzijn en gedrag Gedurende de projectperiode zijn deze technologieën verder verfijnd en zijn de inzichten steeds specifieker geworden. In maart 2024 rapporteerden Connecting Agri & Food en Vion Farming dat er een duidelijke relatie was gevonden tussen geregistreerd diergedrag en het stalklimaat. De data toonden aan dat bijvoorbeeld de ligging van de varkens sterk samenhangt met de temperatuur en luchtvochtigheid in de stal. Aanpassingen in het stalklimaat, zoals betere ventilatie en temperatuurregeling, hebben sindsdien direct geleid tot verbeteringen in het welzijn en gedrag van de dieren, wat weer een positieve invloed heeft op hun gezondheid en groei. Deze pilot heeft niet alleen waardevolle kennis opgeleverd, maar biedt ook een fundament voor verdere ontwikkeling van smart farming in de varkenshouderij. Dankzij het gebruik van AI (artificial intelligence) en slimme cameratechnieken hebben deelnemende varkenshouders niet alleen meer inzicht gekregen in de behoeftes van de dieren, maar ook in de manier waarop de stalomgeving beter kan worden afgestemd op hun welzijn. “Dankzij de slimme camera’s en data-analyse leren we varkens beter kennen. Deze inzichten bieden de kans om de leefomstandigheden in varkensstallen verder te optimaliseren”, zegt Stefan ter Haar, deelnemer aan de pilot. Succesvolle samenwerking De afsluiting van dit project is een belangrijk moment voor Connecting Agri & Food, StarFarmers en Vion Farming. De opgedane kennis en technieken zullen in de toekomst mogelijk op grotere schaal worden toegepast en bieden mogelijkheden voor verdere innovaties binnen de sector. Het succes van deze pilot benadrukt hoe technologie en dierenwelzijn elkaar versterken en laat zien dat we met slimme oplossingen onze landbouw steeds duurzamer kunnen maken. Connecting Agri & Food, StarFarmers en Vion Farming blikken terug op een succesvolle samenwerking en een belangrijke stap vooruit in de varkenshouderij. Dankzij het gebruik van AI en slimme cameratechnieken krijg je inzicht in de behoeftes van de dieren en de manier waarop de stalomgeving beter kan worden afgestemd op hun welzijn.
